İstanbul’da yaşayan mühendislerin temel ihtiyaçlarını karşılamakta zorlandıkları ortaya çıktı.
Makina Mühendisleri Odası (MMO) İstanbul Şubesi, “İstanbul’da Yaşayan Mühendisler Araştırması-2024” raporunu yayınladı. Rapora göre mühendislerin yüzde 26,1’i barınma, beslenme ve sağlık gibi temel ihtiyaçlarını karşılamakta zorluk çekiyor. İstanbul’dan ayrılarak başka bir şehre ya da ülkeye taşınmak isteyenlerin oranı yüzde 55 iken, 18-31 yaş aralığındaki katılımcılarda bu oran yüzde 67,94’e çıkıyor.
Makina Mühendisleri Odası İstanbul Şubesi’nin ‘Mühendisin Gücü, Geleceğin Gücü’ vizyonuyla mevcut durumu analiz etmek amacıyla yürüttüğü “İstanbul’da Yaşayan Mühendisler Araştırması – 2024” raporu tamamlandı . 1121’i çalışan mühendis, 405’i emekli, 95’i iş arayan mühendis ve 89’u mühendislik öğrencisi olmak üzere toplam 1710 kişinin katılımıyla gerçekleştirilen “İstanbul’da Yaşayan Mühendisler Araştırması – 2024” raporu kamuoyuna açıklandı. MMO İstanbul Şubesi’nde düzenlenen toplantıda kamuoyuna sunuldu.
Raporda şu ifadelere yer verildi:
“ÜNİVERSİTE SAYISININ FAZLASI EĞİTİM SİSTEMİNİN KALİTESİNE YANSIMIYOR”
2003-2023 yılları arasında ülkemizdeki üniversite sayısı 78’den 208’e çıkmıştır. Bunlardan 129’u devlet üniversitesi, 75’i vakıf üniversitesi ve 4’ü vakıf meslek yüksekokuludur. Ancak üniversite sayısının çokluğu bugüne kadar yükseköğretim sisteminin kalitesine yansımamıştır. Bugün ülkemizde mühendislik bölümü bulunan 190 üniversitenin aktif mühendislik bölümü sayısı 2.094’tür. Kontenjan yetersizliğinden dolayı bazı bölümlerin açılamaması dikkat edilmesi gereken önemli bir durumdur. Pek çok bölümde öğretim elemanı ve laboratuvar eksikliği, yani üniversite koşullarının sağlanamaması, ülkemiz adına üzücü bir tablo ortaya koyuyor.
“MÜHENDİSLERİN YÜZDE 26,1’İ TEMEL İHTİYAÇLARINI KARŞILAMAKTA ZORLUK YAŞIYOR”
Mühendislerin yüzde 26,1’i barınma, beslenme ve sağlık gibi temel ihtiyaçlarını karşılamakta zorluk çekiyor. Ülkenin mevcut koşulları; Pandemi süreci, deprem ve kesintisiz ekonomik krizle birlikte işgücü süreçlerinin değişmesi nedeniyle mühendislerin mesleki ve sosyal alanlarda yaşadığı dönüşümler hızlanarak devam ediyor. Mühendislik bilimlerinin ve mesleğinin maruz kaldığı itibarsızlaştırma ve değersizleştirmenin yanı sıra işsizlik ve güvensizlik sorunları tüm ciddiyetiyle karşımızdadır. Ankete katılan mühendislerin yüzde 88,7’si mevcut ülke ekonomisini kötü bulduğunu belirtti. Yüzde 26,1’i barınma, beslenme ve sağlık gibi temel ihtiyaçlarını bile karşılamakta zorluk çektiğini belirtiyor.
“ADALET VE HUKUK EN ÖNEMLİ SORUNLARDIR”
Adalet ve hukuk bahsedilen temel sorunların başında geliyor. Mühendisler ülkemizdeki en önemli sorunun adalet ve hukuk olduğunu belirtiyor. Bu sorun 3 yıldır yapılan tüm araştırmalarda ilk sırayı koruyor. 3 yıllık süreçte yine ikinci ve üçüncü sırada eğitim ve ekonomik sorunların olduğu görülüyor.
“DOĞAL AFETLERİN UNUTULDUĞU GERÇEĞİ Mİ”
Geçen yıl deprem sonrası yaptığımız araştırmada en önemli konu yüzde 61,7 oranında doğal afetler olurken, bu yıl bu oran yüzde 54,4 oldu. Yüzde 7’yi aşan bu düşüş bize doğal afet gerçeğinin unutulmaya yüz tuttuğunu gösteriyor. Mühendislerin yüzde 96,9’u ülkemizin doğal afet politikasını yeterli bulmadığını, yüzde 40,2’si ise olası İstanbul depremine karşı hazırlık yapmadığını belirtiyor.
“KATILIMCILARIN YÜZDE 82,2’Sİ EKONOMİK DURUM NEDENİYLE ÜLKE DEĞİŞTİRMEK İSTİYOR”
Ekonomik durum genç mühendisleri ülkeden uzaklaştırıyor. 2022 araştırması hem İstanbul’dan hem de ülkeden uzaklaşma isteğinin ciddi oranda arttığını gösterdi. Bu yükseliş deprem ve yaşanılan mekanlara duyulan güvenin azalmasıyla daha da arttı. İstanbul’dan ayrılıp farklı bir şehre ya da ülkeye taşınmak isteyenlerin oranı yüzde 55 olurken, 18-31 yaş aralığındaki katılımcılarda bu oran yüzde 67,94 oldu. Katılımcıların yüzde 82,2’si ekonomik durumdan dolayı ülke değiştirmek istediğini belirtiyor.
“EĞİTİM KALİTESİ DÜŞÜRKEN MESLEĞİN İTİBARI KAYBOLUR”
Eğitimin kalitesi düşmeye devam ettikçe mesleğin itibarı da kayboluyor. Mühendislerin yüzde 91,1’i üniversitelerde okuyan öğrenci sayısının fazla olduğunu belirtirken, yüzde 75,8’i üniversitelerde verilen eğitimin kalitesinin düşük olduğunu belirtti. Mühendislerin yüzde 78’i son 10 yılda mesleğin prestijinin azaldığını belirtti. Geçen yıla göre yüzde 5 daha yüksek olan bu oran, mesleğin prestijinin her geçen gün azaldığını gösteriyor.
“SGK TEK TARAFLI FESİHİ GERİ KALDIRMALI”
Mühendis, mimar ve şehir plancılarının ücretli çalıştığı sektörlerde kayıt dışı istihdamın önlenmesi amacıyla 31 Temmuz 2012 tarihinde Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) Başkanlığı döneminde imzalanan ‘SGK ile TMMOB Arasında İşbirliği Protokolü’ imzalandı. 9 Haziran 2017 tarihinde SGK tarafından tek taraflı olarak feshedildi. Meslektaşlarımızın yüzde 80’inden fazlası SGK bünyesinde çalışıyor; Çalışma hayatları ve ücretleri bu protokolden doğrudan etkileniyor. Mühendislerin yüzde 83,97’si TMMOB ile SGK arasında mühendislik asgari fiyat protokolü yapılmasını istiyor.
“YÜZDE 71,9’U 47 BİN 900 TL YOKSULLUK SINIRI’NIN ALTINDA ÜCRET ALIYOR”
Katılımcıların yalnızca yüzde 36,1’i tamamen mesleğiyle ilgili işlerde çalıştığını belirtti. Mühendislerin yaklaşık yüzde 71,9’u 47 bin 009 TL’lik yoksulluk sınırının altında maaş alıyor. Yaş gruplarına göre son bir yılda gelir değişimi incelendiğinde, 18-50 yaş grubundaki katılımcıların yüzde 58,96’sının (2023 – yüzde 48,83) resmi enflasyon karşısında gelirlerinde azalma olduğu görülürken, bu oran yüzde 50 yaş üstü katılımcılarda yüzde 67,28.
“KONUT SORUN, TRAFİK SORUN”
Kirayla ilgili sorunlar 2022’de yüzde 16’lık bir oranla nispeten düşük seyrederken, bu yıl barınma sorunu nedeniyle şehirden ayrılma motivasyonu yüzde 30’a yaklaştı. Geçtiğimiz yıl araştırmamıza eklediğimiz doğal afetler nedeniyle şehir değiştirme isteği ise trafik sorununun ardından bir sıra gerileyerek yüzde 51,8 ile üçüncü sırada yer aldı. Mühendislik kontenjanlarındaki düşüş 2019 yılından bu yana devam etse de mühendislik eğitiminde gereğinden fazla öğrenci bulunduğunu belirtenlerin oranı artarak yüzde 71,4’e ulaştı. Aldığı eğitimin kalitesiz ve yetersiz olduğunu belirtenlerin oranı artmaya devam ederek yüzde 75,8’e ulaşıyor. Bunlara paralel olarak mesleğin prestijinin önemli ölçüde azaldığını vurgulayanların oranı da yüzde 44,4’e yükseldi.
“EMEKLİLER ÇALIŞMAYA DEVAM EDİYOR”
Emekli mühendislerin yalnızca yüzde 3,7’si emekli maaşıyla geçimini sağlayabildiğini belirtirken, yüzde 96,3’ü emekli maaşıyla geçinmekte zorlandığını belirtiyor. Emekli mühendislerin yüzde 79,8’i emekli olduktan sonra değişen sürelerde çalışma hayatına devam etti. Cinsiyete göre iş arama süresi incelendiğinde erkeklerin yüzde 32,05’i, kadınların ise yüzde 40’ı 12 aydan uzun süredir iş arıyor. 6 aydan uzun süredir iş arayanların oranı ise yüzde 48,4. Kadın mühendisler iş ve aile hayatını dengede tutmakta zorluk çekiyor.
“KADIN MÜHENDİSLERİN YÜZDE 55’TEN FAZLASI CİNSİYET AYRIMCILIĞINA VE CİNSİYET TEMELLİ ÖNYARGILARA MARUZ KALDI”
Ankete katılan kadın mühendislerin yüzde 55’ten fazlası iş yerinde cinsiyet ayrımcılığına ve cinsiyete dayalı önyargıya maruz kaldıklarını belirtirken yüzde 30’u herhangi bir sorun yaşamadıklarını vurguladı. Yüzde 87,7’si iş hayatı ile aile hayatını bir arada yürütmekte zorluk yaşadıklarını belirtiyor. “İşyerinde terfi olanakları ve terfilerde de cinsiyet eşitsizliği yaşanıyor, kadın mühendislerde bu oran yüzde 88,7’ye ulaşıyor.”
